Keuringsdiensten leggen afspraken over plantgezondheid vast
Op 29 september 2023 tekenden het ministerie van LNV en de vier plantaardige keuringdiensten BKD, KCB, NAK en Naktuinbouw de ‘Meerjarenovereenkomst uitvoering Plantgezondheidswetgeving’. Daarin liggen afspraken over het toezicht op de plantgezondheid vast.
Lees meer hierover in het uitgelichte artikel Keuringsdiensten leggen afspraken over plantgezondheid vast.
Samenwerken aan bewustwording gevaren quarantaine-organismen
Samen met andere vakorganisaties werkt Naktuinbouw aan het verhogen van het risicobewustzijn over quarantaine-organismen in de boomkwekerijsector. In juni 2023 organiseerde Treeport Zundert een bijeenkomst waar landelijke en regionale vakorganisaties vertegenwoordigd waren door bestuursleden en kwekers. Ook burgemeesters en wethouders van boomkwekerijgemeenten waren aanwezig, net als de NVWA en Naktuinbouw.
In het landelijke project 'Bewustwording en preventie van Q-organismen in de boomkwekerijsector' onder leiding van Wageningen University & Research werken de volgende organisatie samen: Treeport Zundert, Tree Centre Opheusden, Greenport Boskoop, Boomteeltstudieclub Horst aan de Maas, handelsbond Royal Anthos, LTO Bomen, Vaste planten en Zomerbloemen en Naktuinbouw.
Surveys in opdracht van de NVWA
De NVWA is verantwoordelijk voor de monitoring op quarantaine-organismen (Q). De vier keuringsdiensten in Nederland voeren feitelijke inspecties en toetsingen uit. Dit doen zij op basis van een mandaat van de NVWA. Bij de vondst van een quarantaine-organisme is de NVWA verantwoordelijk voor de afhandeling. Naktuinbouw ondersteunt waar mogelijk.
Daarnaast monitoren wij de fytosanitaire status in Nederland in opdracht van de NVWA. Daarvoor kijken wij gericht naar een aantal gewassen vanwege quarantaine-organismen, of mogelijk Q-(waardige) organismen. In 2023 zijn tijdens deze surveys geen quarantaine-organismen aangetroffen.
Ook verrichten wij in opdracht van de NVWA elk jaar een survey bij bedrijven die risicogewassen importeren. Dit is een belangrijke survey, omdat sommige ziekten en plagen pas enkele weken na import zichtbaar worden. In 2023 werd tijdens deze survey meerdere keren de tropische nematode Meloidogyne enterolobii aangetroffen in Ficus microcarpa en Zelkova planten. Lees hieronder meer over dit onderwerp.
Tabakswittevlieg
Het Verenigd Koninkrijk trof in de eerste helft van 2023 veel vaker de tabakswittevlieg (Bemisia tabaci) aan op Mandevilla (Dipladenia) uit Nederland. De NVWA besloot daarom, in samenspraak met de keuringsdiensten, de inspecties op Mandevilla-soorten te intensiveren vanaf 11 juli 2023. Er geldt een hogere steekproefgrootte tijdens exportinspecties en de hoogrisicogewassen moeten altijd worden meegenomen in de steekproef. Vanwege de vele onderscheppingen bij import bracht de fytosanitaire dienst van het Verenigd Koninkrijk een bezoek aan Nederland voor een audit. Naktuinbouw ontving de delegatie samen met de NVWA en liet zien hoe inspecties worden uitgevoerd.
Wortelknobbelaaltje Meloidogyne enterolobii
Meloidogyne enterolobii, een tropisch wortelknobbelaaltje, heeft sinds 11 april 2022 de EU-quarantainestatus. Bij import inspecteert en bemonstert Naktuinbouw zeer gericht op risicoproducten uit bepaalde landen. Dit resulteerde in 2023 tot de weigering van tien partijen vanwege besmetting met deze nematode. In vergelijking met 2022 is dit een aanzienlijke verbetering, toen nog 30 partijen moesten worden geweigerd. Overigens kwamen keurmeesters van Naktuinbouw dit organisme ook twee keer tegen tijdens exportinspecties. In dat geval legt de NVWA ook aanvullende maatregelen op bij de leverancier van de planten.
De Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) legde in februari stevige maatregelen op na de vondst van Meloidogyne enterolobii tijdens de fytobewaking, specifiek gericht op Ficus microcarpa wat gezien wordt als het hoogste risico. Naktuinbouw nam op eigen initiatief extra tijdelijke beheersmaatregelen bij het toezicht op de afgifte van plantenpaspoorten bij de andere waardplanten van deze nematode. Het toezicht werd tijdelijk geïntensiveerd. Bedrijven werden gecontroleerd op het kunnen herkennen van de nematode en op het uitvoeren van de eigen bedrijfsinspectie.
Het ging om extra bedrijfsbezoeken bij bedrijven die één of meerdere van de volgende gewassen telen: Amaranthus, Caladium, Callistemon, Chlorophytum, Colocasia, Ficus (overige), Fraxinus (potplant), Gardenia, Hibiscus (potplant), Ligustrum (potplant), Philodendron, Portulacaria, Sageretia, Syngonium, Xanthosoma en Zelkova (potplant).
Bacterievuur
Voor de Raad voor de Boomkwekerij voerden wij inspectiewerkzaamheden uit in zogenoemde bufferzones voor bacterievuur in Nederland, zowel op de kwekerijen als in de groene ruimte en fruitteelt. Er zijn in 2023 behoorlijk minder vondsten: van de 254 bacterievuuraantastingen in 2022 naar 162 aantastingen in 2023.
Diverse bacterievuurbufferzones zijn in de zomer van 2023 aangepast. Van de bufferzones Lichtenvoorde (6), Udenhout- St Oedenrode (8), Bergeijk (9) en Boxmeer-Venray-Tegelen-Nederweert (10) zijn de grenzen aangepast. Op verzoek van de boomkwekerijsector zijn de gebieden uitgebreid of juist ingekrompen.
Erkenningssystemen
Naktuinbouw ontwikkelde meerdere erkenningssystemen die meerwaarde of topkwaliteit herkenbaar maken. Een paar bedrijven stopten in 2023 met deelname aan een erkenningssysteem, terwijl andere bedrijven zich juist weer aanmeldden.
Elite Siergewassen
Naktuinbouw Elite Siergewassen is een erkenningssysteem voor de sector voor bloemisterijgewassen. Inmiddels zijn er wereldwijd 21 deelnemers die ziektevrij en rasecht plantmateriaal van eenjarigen en van vaste planten produceren.
Elite Grootfruit
Naktuinbouw Elite Grootfruit is een aanvulling op de EU-certificering van grootfruitgewassen. Bij Naktuinbouw Elite Grootfruit stelt Naktuinbouw hogere eisen aan de gewassen en de bedrijven. Als aan alle eisen is voldaan, mag een bedrijf het plantmateriaal met het certificaat en label Elite verhandelen. Er zijn 32 bedrijven geautoriseerd voor het gebruik van het Elite-label Grootfruit.
Elite Softfruit
Naktuinbouw ontwikkelde samen met de kleinfruitsector een erkenningssysteem dat meerwaarde en topkwaliteit herkenbaar maakt. Naktuinbouw Elite Softfruit is ook een aanvulling op de EU-certificering van fruitgewassen. Er zijn acht deelnemers geautoriseerd voor het gebruik van het Elite-label Softfruit.
NAL
NAL staat voor Naktuinbouw Authorized Laboratories. NAL stelt deelnemers in staat de juiste beslissingen te nemen op basis van betrouwbare data uit laboratoriumtoetsingen in bedrijfseigen laboratoria. Met de certificaten kunnen deelnemers gezondheid en kwaliteit aantonen voor internationale handel. Inmiddels zijn er wereldwijd 20 deelnemers. Samen vertegenwoordigen de bedrijven die een autorisatie hebben voor NAL ruim 80% van het marktaandeel in de internationale verhandeling van groentezaden.
Select Plant
Naktuinbouw Select Plant is een systeem voor partijen plantmateriaal van extra kwaliteit. Naktuinbouw voert extra keuringen, monsternames en toetsingen uit voor ziektevrijheid in de gewassen Asparagus, Alstroemeria, Freesia en Hosta.
Naktuinbouw Select Plant Laan & Sierbomen waarborgt de zekerheid van identiteit en herkomst in laan- en sierbomen.
Naktuinbouw Select Plant Plantuien waarborgt onder meer dat de erkende bedrijven plantmateriaal telen op AM-vrije percelen.
BOOT
Voor de bemonstering voor toetsing van tomaten- en paprikazaden op ToBRFV voor officiële toetsuitslagen - zoals voor afgifte van plantenpaspoorten en exportcertificering - is in 2022 het erkenningssysteem BOOT ingevoerd. BOOT staat voor Bemonstering Onder Officieel Toezicht. Naktuinbouw houdt toezicht met een bedrijfsaudit. De NVWA houdt toezicht op BOOT via een nacontrole en een audit op het systeem. Er zijn zes bedrijven BOOT-geautoriseerd.
NIEUW: Hygiëne Systeem Planten Opkweek (HSPO)
Plantum en Naktuinbouw werkten samen aan een nieuw hygiënesysteem voor plantenkwekers: HSPO. Hiermee kunnen zij de hygiëne op het bedrijf verbeteren en mogelijk de keuringsintensiteit van Naktuinbouw verlagen.
HSPO heeft als voordelen dat het de gezondheid en kwaliteit van het teeltmateriaal verhoogt. En dat de kans op eventuele problemen of schade verderop in de keten om laag gaat.
Het systeem blijft aansluiten op de verschillende andere systemen die nu op de plantenkwekerijen draaien. Dit zonder de eisen daarvan te dubbelen. Denk daarbij aan Planet Proof, reguliere Naktuinbouw-keuringen en de erkenning voor het gebruik van het plantenpaspoort. Het systeem staat open voor alle gewassen en voor alle voor het gewas relevante ziekteverwekkers.