De Nederlandse tuinbouw staat wereldwijd aan de top. Binnen- en buitenland roemt ons land om de kwaliteit van het zaad- en plantmateriaal. Tuinbouwondernemers zorgen voor nieuwe rassen en voor betrouwbaar en gezond plantmateriaal zoals zaden, stekken en jonge planten.
Wij onderzoeken rassen, keuren en inspecteren zaad- en plantmateriaal en toetsen op ziekten en plagen. Hierdoor kunnen de tuinbouwondernemers hun plantmateriaal over de hele wereld verhandelen. Samen met bedrijven, organisaties en overheden - nationaal en internationaal - delen wij kennis om te leren en innoveren.
Goed, gezond en betrouwbaar plantmateriaal van hoge kwaliteit en geschikte rassen voor tuinbouwondernemers waar ook ter wereld. Daar gaan wij voor!
Naktuinbouw is de kwaliteitsdienst voor de tuinbouwsector
De Nederlandse tuinbouwsector is hoog innovatief en economisch zeer succesvol: na de Verenigde Staten is Nederland de grootste exporteur van land- en tuinbouwproducten ter wereld. Elk bedrijf in Nederland dat plantmateriaal wil verkopen, is wettelijk verplicht zich te registreren bij een keuringsinstelling. Wij zijn er voor de tuinbouwsector.
Naktuinbouw werkt aan het begin van de keten. Wij zorgen voor een transparante, deskundige beoordeling en waarmerking van plantmateriaal en plantenrassen. Wij keuren plantmateriaal (zaaizaad en plantgoed) van bloemen, groenten en bomen. Het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV) en de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) zien toe op ons werk.
Als zelfstandig bestuursorgaan werken wij onafhankelijk.
Wij werken volgens Europese richtlijnen en Europese fytosanitaire verordeningen
Deze regelgeving is verankerd in de Nederlandse Zaaizaad- en plantgoedwet en Plantgezondheidsverordening. Met een kwaliteitsdocument en plantenpaspoort mag een bedrijf een zending stekken, zaden, jonge planten of bomen binnen de lidstaten van de Europese Unie (EU) verhandelen. Naktuinbouw controleert of bedrijven en hun plantmateriaal aan alle eisen voldoen. Ook zien wij toe op het juiste gebruik van de plantenpaspoorten die in Europa verplicht zijn.
Plantmateriaal dat verhandeld wordt, moet aan eisen en regelgeving voldoen. Er zijn eisen van de Europese Unie en Nederlandse eisen. De Nederlandse eisen liggen vast in de Zaaizaad- en plantgoedwet. Naktuinbouw vertaalt deze door in het Naktuinbouw Keuringsreglement. In juli kwam het vernieuwde Keuringsreglement uit.
Wij toetsen plantmateriaal op ziekten & plagen
Toetsen geven inzicht in de kwaliteit van plantmateriaal. De laboratoria van Naktuinbouw onderzoeken plantmateriaal op aanwezigheid van schadelijke virussen, schimmels, bacteriën, nematoden of andere organismen. Met een brede kennis en hightech apparatuur biedt Naktuinbouw de zekerheid van goed getoetst plantmateriaal en resistenties.
Met DNA-technieken kunnen wij steeds vaker de identiteit en herkomst van plantenrassen vaststellen. Dit doen wij voor bedrijven, ons rassenonderzoek (referenties bepalen) en voor onze keuringen.
Identiteitsonderzoek wordt uitgevoerd op basis van gevalideerde protocollen. Waar mogelijk gebruiken wij DNA-merkers en andere technieken. Ook ontwikkelen wij nieuwe toetsen voor onze laboratoria en onze sector. En valideren wij toetsmethoden. Als het nodig is diagnosticeren wij ziek plantmateriaal. Dit doen wij in plantmateriaal en eindproducten in groente-, boomkwekerij- en siergewassen. Hierin werken wij nauw samen met specialisten uit binnen- en buitenland.
Bedrijven kunnen plantmateriaal van fruitgewassen de EU binnenbrengen via een quarantaineprocedure. Dat kan via ons Toetscentrum in Horst. Ook ontwikkelen wij ziektevrij plantmateriaal van fruit- en siergewassen.
Wereldwijd zetten wij ons in voor goede kwekersrechtsystemen
Het kwekersrecht is voor veredelaars een onmisbaar instrument voor de (door)ontwikkeling van nieuwe plantenrassen. Het ontwikkelen van een nieuw ras kost veel tijd, geld en inspanningen. Het kwekersrecht beschermt het intellectueel eigendom van de veredelaar. Zo kan deze de vruchten plukken van zijn inspanning.
Iedereen kan vrijelijk kwekersrechtelijk beschermde rassen gebruiken voor kruisingsdoeleinden. Om daarmee weer nieuwe rassen te ontwikkelen. Nieuwe, verbeterde plantenrassen kunnen een belangrijke bijdrage leveren aan voedselzekerheid. Met resistenties tegen ziekten en plagen zorgen nieuwe rassen dat er minder gewasbeschermingsmiddelen nodig zijn. Ook draagt het wereldwijd bij aan een goede ontwikkeling van de landbouw en economie.
In Nederland is de Raad voor plantenrassen verantwoordelijk voor de besluitvorming over het verlenen van kwekersrecht. En het toelaten van rassen tot het verkeer. In de Europese Unie bracht men die taak bij het CPVO onder. Naktuinbouw voert voor beide organisaties het ‘DUS-onderzoek’ uit. DUS staat voor Distinctness (onderscheidbaarheid), Uniformity (uniformiteit) en Stability (stabiliteit).
Onze kennis delen wij actief met onze partners en bedrijven in de tuinbouwsector
Voor jonge generaties doen wij dit via excursies, stages en basisscholenprojecten. Voor medewerkers van bedrijven en instanties met bijeenkomsten, presentaties, opleidingen, trainingen en (wetenschappelijk) onderzoek. Wij werken wereldwijd samen op de gebieden ziekten, plagen, kwaliteit en kwekersrechtonderzoek. Dit doen wij onder meer met overheid en internationale organisaties.
Herkenbare topkwaliteit door erkenningssystemen
Bedrijven die plantmateriaal van topkwaliteit produceren, kunnen die meerwaarde herkenbaar maken via deelname aan onze erkenningssystemen. Deze systemen ontwikkelen wij op verzoek van en samen met het bedrijfsleven. Bedrijven kunnen hiermee aantonen dat het materiaal aan hogere eisen voldoet.
Naktuinbouw werkt eraan dat bedrijven resultaten uit onze erkenningssystemen officieel mogen gebruiken voor afgifte van een fytosanitair certificaat voor export naar landen buiten de Europese Unie. De resultaten van ons erkenningssysteem NAL (Naktuinbouw Authorized Laboratories) kunnen ze hier al voor gebruiken met tijdelijke toestemming van de NVWA. In 2023 troffen NVWA en Naktuinbouw voorbereidingen voor de oprichting van een werkgroep. Deze werkgroep werkt in 2024 aan een overeenkomst om officieel gebruik ook officieel vast te leggen.
Wij ondersteunen bij ontwikkelingen in onze sector
In juli 2023 stelde de Europese Commissie twee nieuwe verordeningen voor die specifiek gaan over alle teeltmateriaal behalve dat van siergewassen. De belangrijkste voor de tuinbouwsector is de verordening Regulation for Plant Reproductive Material (PRM). De nieuwe PRM-verordening heeft direct invloed op ons werk en de tuinbouwsector. Naktuinbouw is dan ook nauw betrokken bij de ontwikkelingen.
Lees meer hierover in het uitgelichte artikel Nieuwe Europese regelgeving voor plantmateriaal.
Ook Naktuinbouw Laboratoria ondersteunt de sector. Daarvoor ontwikkelen we regelmatig nieuwe toetsen. Die toetsen ondersteunen diagnoses op planten met symptomen. Ook ondersteunen ze het controleren van zaden en plantmateriaal op en het garanderen van vrijheid van bepaalde ziekten.
Informatievoorziening
Wij willen zo goed mogelijk kunnen aansluiten op de steeds snellere dynamiek in de sector en daarbuiten. We moeten als organisatie zodanig wendbaar zijn, dat we om kunnen gaan met veranderende digitale wensen en technologische ontwikkelingen. Hiervoor bouwen we een betrouwbare databasis. Dit is een van de hoofddoelen van Informatievoorziening binnen Naktuinbouw.
Betrouwbare Informatie is een zeer belangrijk bedrijfsmiddel waarop we als organisatie bewust en actief moeten kunnen sturen. Afgelopen jaar startten we al met het inrichten van een nieuw datawarehouse, als databasis voor het genereren van betrouwbare informatie. Dit gaat over in een continu proces waarmee een dynamische betrouwbare databasis overal beschikbaar is. Dit als basis voor de digitale groei die Naktuinbouw doormaakt.
Sectorraden staan ons stichtingsbestuur bij
De sectorraden bloemisterij-, boomkwekerij- en groentegewassen ondersteunen ons stichtingsbestuur. Het stichtingsbestuur wordt gevormd door zes leden vanuit de sectoren en een onafhankelijke voorzitter. Agnes van Ardenne trad in september af als bestuursvoorzitter. Wim Nijssen nam tijdelijk haar taken waar als waarnemend voorzitter. Het bestuur benoemde Dirk Duijzer als bestuursvoorzitter vanaf 1 januari 2024.
De directie voert de dagelijkse leiding en wordt bijgestaan door vijf afdelingshoofden. Adviescommissies vormen een klankbord voor het management en adviseren de sectorraden en het bestuur. De leden van bestuur, sectorraden en adviescommissies vindt u hier.
Op de foto directie en managementteam in 2023.
Van links naar rechts: Jacq de Koning (Hoofd Laboratoria), Bert Scholte (Hoofd Rassenonderzoek), Marcel Brans (Hoofd Kennis & Competentieontwikkeling), Hennie Stavleu (Hoofd Financiën & Middelen), Stef Schuijt (Directeur), John van Ruiten (Directeur), Peter van Nieuwkoop (Hoofd Keuringen).
Bert Scholte ging op 1 november 2023 met pensioen. Raoul Haegens volgde hem op.
