Survey’s in opdracht van de NVWA
De NVWA is verantwoordelijk voor de monitoring op quarantaine-organismen (Q). De vier keuringsdiensten in Nederland voeren feitelijke inspecties en toetsingen uit. Dit doen zij op basis van een mandaat van de NVWA. Bij de vondst van een quarantaine-organisme is de NVWA verantwoordelijk voor de afhandeling. Naktuinbouw ondersteunt waar mogelijk.
In opdracht van de NVWA verrichten wij surveys en monitoring van de fytosanitaire status in Nederland. We kijken dan gericht naar een aantal gewassen vanwege quarantaine organismen, of mogelijk Q-waardige organismen. In 2021 troffen wij tijdens deze survey in vaccinium drie keer het doelorganisme Thekopsora minima (Q-waardig). Tijdens een survey in siergrassen waren er toevallige vondsten van Meloidogy chitwoodi.
In opdracht van de NVWA verrichten wij elk jaar ook een survey op risicolocaties vanwege import. Dit jaar was het aantal inspecties in deze survey lager dan voorgaande jaren, vanwege drukte door de Brexit.
Noodmaatregelen ToBRFV
Tomato Brown Rugose Fruit Virus (ToBRFV) is een zeer besmettelijk plantenvirus. Tomaat en paprika (Capsicum sp.) zijn de belangrijkste waardplanten. ToBRFV is niet schadelijk voor mens en dier. De Europese Unie scherpte dit jaar de eisen aan voor import van zaden en planten van buiten de EU en bij verkeer binnen de EU. Hiermee wil de EU verdere verspreiding voorkomen. Deze eisen staan in noodmaatregel (EU) 2020/1191.
De Nederlandse Voedsel en Warenautoriteit (NVWA) gaf aan de keuringsdiensten de opdracht om per 1 april 2021 steekproefgewijs importmonsters te nemen van tomaten- en paprikazaden. In juli scherpte de NVWA de werkwijze aan. Voor herkomst uit China geldt 100% bemonstering, voor herkomst uit Israël geldt 50% bemonstering. Voor de overige landen blijft de bemonstering steekproefgewijs. Vanaf 1 januari 2022 zijn er strikte eisen aan monstername voor toetsing op ToBRFV: bedrijven mogen alleen zelf monsters nemen als ze daarvoor een autorisatie hebben.
Vanaf augustus 2021 werd de PCR-toets ingezet voor detectie van ToBRFV. Worden monsters van zowel plantmateriaal als zaden positief getoetst, dan volgt een bevestigingstoets bij het Nationaal Referentiecentrum Fytosanitair (NRC) van de NVWA met een andere PCR-toets.
Meloidogyne chitwoodi in Allium
Deze zomer is bij een producent van plantuitjes het wortelknobbelaaltje Meloidogyne chitwoodi aangetroffen. Het ging om een toevallige vondst in een monster voor controle op stengelaaltjes (Ditylenchus dipsaci). Meloidogyne chitwoodi is een quarantaine-organisme en is niet meer alleen gereguleerd in aardappel. De NVWA legde daarom maatregelen op. Het besmette plantmateriaal is onder toezicht vernietigd.
Aandacht voor quarantaine-organismen in boomkwekerij
Naktuinbouw werkt mee aan een project rond quarantaine-organismen in de boomkwekerijsector. Dit doen wij samen met de boomteeltregio’s Opheusden, Zundert, Boskoop en Horst aan de Maas. Ook de organisaties Anthos en LTO zijn betrokken. Verschillende quarantaine-organismen kunnen een grote bedreiging vormen voor de boomkwekerij. Denk aan Xylella fastidiosa, uitheemse schorskevers (Euwallacea fornicatus) en de luis Toumeyella parvicornis. De gevolgen bij een vondst of een uitbraak van een quarantaine-organisme kunnen groot zijn. Het doel is om het risicobewustzijn over quarantaine-organismen tijdens handel en import bij boomkwekers te verhogen.
In het project wordt ook de website Fytocompass.nl verbeterd. Bedrijven vinden hier informatie over quarantaine-organismen die specifiek de boomkwekerij kunnen raken. De projectpartners delen kennis met boomkwekers. Ook andere importerende organisaties, zoals tuincentra, worden zo meer bewust van de risico's.
Xylella fastidiosa
In de zomer van 2021 meldde Portugal een levering van planten die uit een met Xylella fastidiosa besmette partij afkomstig waren. Deze waren geleverd aan twee Nederlandse bedrijven door een Portugese teler. De Xylella-besmetting kwam in Portugal aan het licht na bemonstering van een symptoomloze partij rozemarijnplanten. Dit gebeurde tijdens hun jaarlijkse officiële survey. De NVWA ondernam direct actie.
Xylella fastidiosa is een bacterie die via cicaden overgedragen kan worden. De bacterie kan ziektes veroorzaken bij verschillende soorten waardplanten. Het is lastig te bestrijden en schadelijk voor planten, maar niet voor mens en dier. Het vormt daarmee een bedreiging voor de teelt van veel gewassen.
De bacterie is een quarantaine-organisme en er gelden noodmaatregelen. Bij een eventuele vondst zijn drastische maatregelen nodig, gericht op uitroeiing van de bacterie. Vanwege de noodmaatregelen moet er bij bedrijven met hoog-risicogewassen monsters worden genomen, voordat de planten voor de eerste keer in het verkeer worden gebracht. Jaarlijks controleren wij welke bedrijven hoog-risicogewassen produceren.
Euwallacea fornicatus (niet-Europese schorskever)
De NVWA vond deze schorskever dit voorjaar bij twee Nederlandse glastuinbouwbedrijven, in Ficus microcarpa en Artocarpus altilis. Deze soort is sinds 2019 aangemerkt als een Q-organisme. Beide vondsten zijn waarschijnlijk gerelateerd aan import uit derde landen in het verleden. De bedrijven zijn vastgelegd en de NVWA legde strikte uitroeiingsmaatregelen op. Eind 2021 waren de bedrijven nog niet vrij van de besmetting. Uitroeien van deze soort blijkt zeer lastig te zijn.
Apriona
In een Enkianthus (boom) is een larve van Apriona aangetroffen. De boktorlarve zat in de plant op een boomkwekerij in Zuid-Holland. De besmette partij werd vernietigd en de NVWA deed een omgevingsonderzoek naar mogelijke verdere verspreiding. Naktuinbouw ondersteunde de NVWA hierbij. Er waren geen nieuwe vondsten.
Bacterievuur
Voor de Raad voor de Boomkwekerij voerden wij inspectiewerkzaamheden uit in bacterievuurvrije zones in Nederland. In 2021 zijn zone 10 en 11 zijn samengevoegd (Boxmeer/Nederweert). In totaal zijn er nu 10 zones. In oktober waren de bacterievuurcontroles in de groene ruimte afgerond. Er was in 2021 een toename van het aantal vondsten: van 131 in 2020 naar 256 in 2021.