De Nederlandse tuinbouw staat wereldwijd aan de top. Binnen- en buitenland roemt ons land om de kwaliteit van het zaad- en plantmateriaal. Tuinbouwondernemers zorgen voor nieuwe rassen en voor betrouwbaar en gezond plantmateriaal zoals zaden, stekken en jonge planten.
Wij onderzoeken rassen, keuren en inspecteren zaad- en plantmateriaal en toetsen op ziekten en plagen. Hierdoor kunnen de tuinbouwondernemers hun plantmateriaal over de hele wereld verhandelen. Samen met bedrijven, organisaties en overheden - nationaal en internationaal - delen wij kennis om te leren en te innoveren.
Goed, gezond en betrouwbaar plantmateriaal van hoge kwaliteit en geschikte rassen voor tuinbouwondernemers waar ook ter wereld. Daar gaan wij voor!
Naktuinbouw is de kwaliteitsdienst voor de sector tuinbouwteeltmateriaal
Elk bedrijf in Nederland dat plantmateriaal verhandelt moet zich wettelijk registreren bij een keurings- instelling. Wij zijn er voor de sector tuinbouwteeltmateriaal.
Naktuinbouw werkt aan het begin van de keten. Wij zorgen voor een transparante, deskundige beoordeling en waarmerking van plantmateriaal en plantenrassen. Wij keuren plantmateriaal (zaaizaad en plantgoed) van bloemen, groenten en bomen. Het ministerie van Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur (LVVN) en de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) zien toe op ons werk.
Als zelfstandig bestuursorgaan werken wij onafhankelijk.
Wij werken volgens Europese richtlijnen en Europese fytosanitaire verordeningen
De Nederlandse Zaaizaad- en plantgoedwet en EU-Plantgezondheidsverordening vormen de basis voor onze keuringen. Met een kwaliteitsdocument en plantenpaspoort mogen bedrijven stekken, zaden, jonge planten en bomen binnen Europese Unie (EU) verhandelen. Naktuinbouw controleert of bedrijven en hun plantmateriaal aan alle eisen voldoen. Ook zien wij toe op het juiste gebruik van de plantenpaspoorten die in Europa verplicht zijn.
Om plantmateriaal te kunnen verhandelen, moet het aan eisen en regelgeving voldoen. Wij vertalen Europese en Nederlandse regelgeving naar het Naktuinbouw Keuringsreglement, zodat bedrijven duidelijk weten welke eisen gelden voor het verhandelen van plantmateriaal.
Wij toetsen plantmateriaal op ziekten & plagen
Toetsen geven inzicht in de kwaliteit van plantmateriaal. De laboratoria van Naktuinbouw onderzoeken plantmateriaal op aanwezigheid van schadelijke virussen, schimmels, bacteriën, nematoden of andere organismen. Dankzij geavanceerde technieken en specialistische kennis garanderen wij goed getoetst plantmateriaal en betrouwbare resistenties. Met DNA-technieken kunnen wij steeds vaker de identiteit en herkomst van plantenrassen en ziekteverwekkers vaststellen. Dit doen wij voor bedrijven, ons rassenonderzoek (beheer referentiecollecties) en voor keuringen.
Identiteitsonderzoek wordt uitgevoerd op basis van gevalideerde protocollen. Waar mogelijk gebruiken wij DNA-merkers en andere technieken. Ook ontwikkelen wij nieuwe toetsen voor onze laboratoria en onze sector. En valideren wij toetsmethoden. Als het nodig is stellen wij een diagnose aan de hand van kenmerken en symptomen van ziek plantmateriaal. Dit doen wij in teeltmateriaal en eindproducten in groente-, boomkwekerij- en siergewassen. Hierin werken wij nauw samen met specialisten uit binnen- en buitenland.
Bedrijven kunnen fruitgewassen via een quarantaineprocedure bij Naktuinbouw de EU binnenbrengen. Ook ontwikkelen wij ziektevrij teeltmateriaal van fruit- en siergewassen.
Wereldwijd zetten wij ons in voor goede kwekersrechtsystemen
Het kwekersrecht is voor veredelaars een onmisbaar instrument voor de (door)ontwikkeling van nieuwe plantenrassen. De ontwikkeling van een nieuw ras vraagt tijd, geld en inspanning. Kwekersrecht beschermt het intellectueel eigendom, zodat veredelaars kunnen profiteren van hun innovatie.
Iedereen mag kwekersrechtelijk beschermde rassen gebruiken voor kruisingen en verdere ontwikkeling. Nieuwe rassen met ziekteresistenties verminderen de noodzaak van gewasbeschermingsmiddelen en dragen bij aan wereldwijde voedselzekerheid en een duurzame landbouw.
In Nederland beslist de Raad voor plantenrassen over kwekersrecht en toelating van rassen. Binnen de EU voert het CPVO deze taak uit. Naktuinbouw voert voor beide organisaties het DUS-onderzoek uit. DUS staat voor Distinctness (onderscheidbaarheid), Uniformity (uniformiteit) en Stability (stabiliteit).
Herkenbare topkwaliteit door erkenningssystemen
Bedrijven die plantmateriaal van topkwaliteit produceren, kunnen die meerwaarde herkenbaar maken via deelname aan onze erkenningssystemen. Deze systemen ontwikkelen wij op verzoek van en samen met het bedrijfsleven. Bedrijven kunnen hiermee aantonen dat het materiaal aan hogere eisen voldoet. In 2024 zette Naktuinbouw stappen om erkenningssystemen een centrale rol te geven binnen het toezicht. Steeds vaker verschuift de controle van Naktuinbouw naar interne kwaliteitsbewaking binnen bedrijven, ondersteund door audits. Dit vergroot de zelfstandigheid en verantwoordelijkheid van bedrijven, terwijl betrouwbaarheid en transparantie gewaarborgd blijven.
Wij ondersteunen bij ontwikkelingen in onze sector
In juli 2023 stelde de Europese Commissie twee nieuwe verordeningen voor die specifiek gaan over het in het verkeer brengen van alle teeltmateriaal behalve dat van siergewassen. De PRM-verordening (groente- en fruitgewassen) en de FRM-verordening (bosbouwkundig teeltmateriaal) zullen de bestaande richtlijnen vervangen. Deze veranderingen hebben invloed op ons werk en de sector. Naktuinbouw was in 2024 nauw betrokken bij de besprekingen in Brussel en blijft dit ook in 2025 doen. Belangrijke discussiepunten zijn de uitbreiding van het verplichte cultuur- en gebruikswaardeonderzoek en de beperkingen van de beproevingsregeling voor nieuwe rassen.
Ook Naktuinbouw Testen & Analyses ondersteunt de sector. Daarvoor ontwikkelen we regelmatig nieuwe laboratoriumtoetsen. Deze toetsen helpen bij een juiste diagnose van planten met symptomen en garanderen de afwezigheid van bepaalde ziekteverwekkers.
Onze kennis delen wij actief met onze partners en bedrijven in de tuinbouwsector
Voor jonge generaties doen wij dit via excursies, stages en basisscholenprojecten. Voor medewerkers van bedrijven en instanties met bijeenkomsten, presentaties, opleidingen, trainingen en (wetenschappelijk) onderzoek. Wij werken wereldwijd samen op de gebieden ziekten, plagen, kwaliteit en kwekersrechtonderzoek. Dit doen wij onder meer met overheid en internationale organisaties.
Sectorraden staan ons stichtingsbestuur bij
De sectorraden bloemisterij-, boomkwekerij- en groentegewassen adviseren ons stichtingsbestuur. Dit bestuur bestaat uit zes leden uit de sectoren en een onafhankelijke voorzitter. Dirk Duijzer is sinds
1 januari 2024 de bestuursvoorzitter van Naktuinbouw. Het Naktuinbouw-bestuur benoemde hem voor de periode tot 1 januari 2029. Petra van der Goes is vicevoorzitter van het bestuur voor dezelfde periode.
Jan Meiling volgde op 1 februari John van Ruiten op als directeur Strategie & Ontwikkeling. Samen met Stef Schuijt, directeur Personeel & Bedrijfsvoering, vormen zij de directie. De directie voert de dagelijkse leiding en wordt ondersteund door vijf domein- en afdelingshoofden.
Adviescommissies vormen een klankbord voor het management en adviseren de sectorraden en het bestuur. De leden van bestuur, sectorraden en adviescommissies staan op onze website.
Directie en managementteam in 2024 (v.l.n.r.):
- Peter van Nieuwkoop (Hoofd Kwaliteitssystemen & Keuringen)
- Stef Schuijt (Directeur)
- Hennie Stavleu (Hoofd Financiën, Control & Facilitair)
- Jan Meiling (Directeur)
- Jacq de Koning (Hoofd Gezondheid, Testen & Analyses)
- Ronald van Wuijtswinkel (Hoofd Digitalisering & Informatisering)
- Raoul Haegens (Hoofd Identiteit & Rassenonderzoek).
Verantwoordelijkheid klantcontact en -processen anders ingericht
Om beter in te spelen op klantwensen en wet- en regelgeving, werken we sinds januari 2024 in units
gericht op de belangrijkste klantprocessen. De nieuwe units zijn:
- Rassenonderzoek
- Bedrijfskeuringen
- Import & Export
- Bedrijfserkenningen
- Fytopathologie
- Identiteit & Kwaliteit
Sinds september 2024 is Jacques Wolbert unitmanager Bedrijfserkenningen.
Technologische ontwikkelingen in ons werk
In 2023 keurde ons bestuur het Technologieprogramma goed, onderdeel van ons meerjarenplan Next
Level. In het meerjarenplan legden we de focus op klantgerichtheid, efficiënter & slimmer werken,
ontwikkeling van medewerkers en de integratie van technologische ontwikkelingen in ons werk.
Het technologieplan richt zich op:
- AI en data
- Robotisering en automatisering
- Nieuwe analysetechnieken
In 2024 startten projecten zoals een PCR-robot voor toetsingen en beeldanalyse bij zaden.
Digitalisering en informatisering
Alle overheden en ZBO's voldoen aan de NIS2-cybersecurityrichtlijnen, dus ook elke keuringsdienst. Samen met de andere keuringsdiensten startten we een cybersecuritywerkgroep. We leren van elkaar en nemen elkaars best practices over om sneller resultaat te bereiken. We kozen een gemeenschappelijke aanpak en gaan allemaal het CIS-control framework toepassen. Daarnaast trekken we samen op in een cybersecurity-awareness-programma om medewerkers bewuster te maken van cyberbedreigingen, zoals ‘phishing’.
Daarnaast richtten we ons op het prioriteren van de juiste verbeteringen en vernieuwingen en het op de juiste volgorde uitvoeren hiervan. We hebben een beperkte verandercapaciteit en die moet zo efficiënt mogelijk worden benut. We professionaliseren daarom ons portfoliomanagement. Een roadmap met daarop de belangrijkste vernieuwingen helpt ons daarbij. De eerste drie vernieuwingsprojecten zaten eind 2024 in de laatste fase van implementatie. Eén daarvan is een nieuwe planningstool voor de import- en exportinspecties.
We werken ook aan het op orde krijgen van onze data. Daarvoor startten we in 2024 een nieuwe aanpak om de doorlooptijd te leren verkorten. Daardoor kunnen we data sneller op orde brengen en informatie eerder in waarde omzetten.
Visie op duurzaamheid
Een afstudeeronderzoek naar duurzaamheid leverde aanbevelingen op om onze CO2-uitstoot met 50% te verminderen in 2030. Ons managementteam stelde in 2024 een duurzaamheidsvisie op, die we verankeren in ons meerjarenplan. Daarnaast zijn onze faciliteiten doorgelicht op mogelijke verduurzaming. Een rapport met mogelijkheden en kansen (zoals verbruik, infrastructuur, investeringen, subsidies, risico’s en terugverdientijd) helpt ons om het duurzaamheidsplan aan te scherpen.
We gaan nauwer samenwerken met de andere keuringsdiensten
In de komende jaren zetten we in op een intensieve samenwerking met vijf andere keuringsdiensten: BKD, KCB, NAK, SKAL en COKZ. Het zogenaamde ‘KD6 samenwerkingsprogramma’ richt zich op kwaliteit, doelmatigheid en solidariteit. Het programma startte in december 2024.
Wet open overheid (Woo)
Sinds 1 mei 2022 regelt de Wet open overheid (Woo) het recht op toegang tot informatie van de overheid. Doel is dat iedereen in Nederland sneller en makkelijker toegang krijgt tot overheidsinformatie. Vanaf 2025 maakt Naktuinbouw bepaalde informatie actief openbaar. Ook kan iedereen verzoeken indienen om informatie over onze publieke taken op te vragen.
Wijziging statuten
De voorschriften van Naktuinbouw zijn vastgelegd in de statuten. In 2024 actualiseerden we onze statuten om aan te sluiten op nieuwe wetgeving, waaronder de EU-Plantgezondheidsverordening en de Wet bestuur en toezicht rechtspersonen.